Hoe ben je in Nederland terechtgekomen?
Ik was 27 jaar oud toen ik Roemenië verliet bijna 18 jaar geleden. Ik was net klaar met mijn studie geneeskunde en kwam naar Amsterdam voor mijn grote liefde Rupert, die ik drie jaar eerder had ontmoet. We hebben gekozen om ons leven samen in Amsterdam door te brengen. Als het niet zou bevallen, hadden we Târgu Mureş achter de hand, de stad waar ik geboren ben en waar ik heb gestudeerd. In 2000 wist ik zeker dat ik ook in Amsterdam als arts verder zou kunnen, maar het leven stelt je nu eenmaal voor verassingen. Ik heb tegen mijn zin afstand moeten nemen van die droom. Ik begon na te denken over wat ik echt wilde en dat was moeder worden. Zonder erkend diploma in Nederland, besloot ik om eerst opnieuw een studie te doen. Het werd Sociale Psychologie aan de UvA: overdag werkte ik en ’s avonds was ik thuis aan het studeren. Ik sta sinds twee jaar op eigen benen, nadat ik 16 jaar heb gewerkt als senior onderzoeker. Ik verhuur mij zelf als freelance onderzoeker en consultant, maar ik ben ook ondernemer. En ik heb twee geweldige kinderen.
Hoe was het begin?
De eerste twee jaar waren buitengewoon moeilijk. Ik had verwacht dat Nederland een liberaal en gastvrij Nederland zou zijn, zoals geschetst door de familie en vrienden van mijn man. Die vermeende gastvrijheid heb ik niet echt ervaren, ik voelde een constante druk om de taal snel te leren, te integreren en om positief te blijven. De Nederlanders gebruiken een werkwoord dat me verschrikkelijk irriteert: ‘moeten’. Je moet Nederlands leren, je moet het hier leuk vinden, je moet … Ik werd in die periode erg cynisch en negatief.
De start van mijn leven in Nederland heb ik als onaangenaam ervaren, en dat kwam vooral door mijn eigen hooggestemde verwachtingen. Het kwam ook door het gedoe met erkenning van mijn buitenlandse diploma, het gebrek aan steun van bepaalde mensen of het verplichte starre inburgeringstraject (Roemenië was toen nog geen lid van de Europese Unie). Het leverde merkwaardige situaties op. Ik kan me nog goed een soort ‘tentamen sociale integratie’ herinneren. Ik liep binnen, een meneer keek me goed aan en zei: ‘je ziet er behoorlijk Europees uit, je bent geslaagd!’.
Deze jaren hebben me gevormd en heel sterk gemaakt – it makes you or breaks you. Ik denk dat mijn leven in Roemenië fantastisch zou zijn geweest: overzichtelijk, binnen een warm gezin met voldoende financiële middelen en intellectuele bagage. Heel beschermd. Naar Nederland komen was mijn allereerste stap in het onbekende, een stap vol verassingen en soms moeilijkheden.
Hoe voel je je nu in Nederland?
Nu voel ik me nu enorm op mijn plek. Er komen nog steeds situaties voor waarin ik mijn accent, naam of oorsprong bijna moet ‘verdedigen’. Ik krijg vreemde vragen, ‘moppen’ of clichés te horen die er alleen op duiden dat mijn gespreksgenoten werkelijk geen idee hebben over wat Roemenië moet betekenen. Ik het begin werd ik er stil van, zei niks en vervolgens werd ik boos van binnen. Ik realiseerde mij toen dat ik me bijna schaamde om in het Roemeens met mijn kinderen te spreken – ik deed het wel, maar dan heel zachtjes. Toen heb ik mezelf gedwongen om een sterke en trotse moeder te zijn. Als ik vandaag domme reacties hoor, attendeer ik mensen op de stereotype denkwijze en dwing ik mensen om een beetje in de spiegel te kijken. Want onbekend maakt inderdaad onbemind.
Als je nu zou kiezen tussen Roemenië en Nederland, waar zou je doen?
Ik zou ervoor kiezen om in Amsterdam te blijven omdat deze stad mijn beste vriend is. Het is de enige plek waar ik me volledig vrij voel, het ligt denk ik aan de mix van mensen, kleuren, cultuur … Ik herinner mij nog goed een moment in de oude tuin van het Stedelijk Museum zat. Ik kocht een boek, bestelde een kop koffie, las uren lang en voelde me diep diep gelukkig van binnen. Ik zei toen tegen mezelf dat ik deze stad nooit meer zou verlaten. Het was 17 jaar geleden.
Het leven hier is wel anders dan in Roemenië. Ik vind de mensen assertiever en directer, en meer op zichzelf gericht. Ik heb manieren moeten vinden om mezelf een beetje aan te passen. Voor de Roemenen ben ik te Nederlands, voor de Nederlanders ben ik te ‘anders’ … Ik ben mezelf en dat voelt heerlijk. Het interesseert me niet wat anderen denken en ik ben blij dat ik precies het leven leidt zoals ik dat wil.
Toen ik nog in Roemenië woonde werd ‘succes’ zeker bepaald door het hebben van een carrière en door het omhoog klimmen op een bepaalde sociale ladder. Ik heb hier in Amsterdam mijn toppunt bereikt; deze groene, actieve, gastvrije cultureel rijke stad voedt mij en mijn gezin. Ik beschouw het als de ultieme luxe dat we veel samen zijn en de kinderen genoeg aandacht kunnen geven.
Wat betekent het hebben van succes toen je nog in Roemenië woonde en wat betekent het nu?
Een goede dokter zijn had ik ‘succes’ genoemd 20 jaar geleden. Ik denk ook met enige spijt terug aan de mogelijke carrière als arts. Vooral de menselijke maat van dit beroep was op mijn lijf geschreven. Ik hecht grote waarde aan warmte, mensheid en geduld; waarschijnlijk is mijn tweede studie Psychologie uiteindelijk geen slechte keuze geweest. Aan de andere kant beseft ik nu dat de opvatting van ‘succes’ erg persoonlijk is. Voor mij betekent succes nu mijn gezin. Ik leid het leven dat ik wil, ik werk met plezier en ik voel me vrij. Succes hangt niet samen met je inkomsten of een bepaalde plaats op die sociale ladder. Als ik iets doe, moet het wel betekenisvol zijn.
Wat is je relatie met de Roemeense gemeenschap in Nederland?
Daar ben ik er ambivalent over. Met mijn vrienden deel ik bepaalde waarden en interesses, een gedeeld paspoort kan nooit aan de basis van een vriendschap staan. Tot een aantal jaar geleden kende ik niet veel Roemenen. In 2014 stoorde ik mij enorm aan de nare berichtgeving en politiek over de ‘tsunami’ van Roemenen die Nederland zouden overspoelen om banen in te pikken. Ik heb toen besloten om een online community op internet en social media in het Nederlands te starten, met verhalen en nieuws met betrekking tot Roemenië. Het online platform heet Roemenië maar dan anders.
Welk advies heb je voor degenen die nu naar Nederland willen komen?
Voor de Roemenen die deze stap maken, heb ik vooral een praktisch advies. Kom alleen als je gegarandeerd een baan of werk hebt. En ja, leer de Nederlandse taal. Je moet ook een beetje geluk hebben. Dat hangt af van je ambities of je persoonlijke beweegredenen om naar Nederland te komen. Ik ken hier ontevreden Roemenen, blije Roemenen en kritische Roemenen. Ieder mens is anders. Persoonlijk heb ik mijn geboorteland nooit willen verlaten. Het is mij overkomen, we hebben doorgezet en nu leef ik mijn droom.
interview door Claudia Marcu en Alexandru Iosup
vertaling door Rupert Parker Brady
Portret foto: Cristian Călin – www.cristiancalin.video
