Hoe ben je in Nederland gekomen?
Ken je de uitdrukking: ‘Uit eigen beweging en door niemand gedwongen’? Bij mij was het precies omgekeerd: het was niet uit eigen beweging, ik was zelfs gedwongen om deze stap te zetten. Kort gezegd ben ik mijn man gevolgd in 2011. Vanwege de liefde van mijn man voor Nederland zijn we hier gekomen. Hij houdt van jongs af aan van dit land, vanaf dat hij zeven jaar oud was. Dat was het eerste wat hij tegen mij zei toen ik hem leerde kennen: ‘als ik groot ben, getrouwd ben en kinderen heb, ga ik naar Nederland verhuizen.’ Ik geloofde hem niet, maar kijk nu waar ik ben beland.
Hoe was het begin?
Verschrikkelijk! Het was één van de zwaarste ervaringen in mijn leven. Dat manifesteerde zich in een pijn die ik toen niet begreep, ik wist niet dat het ‘heimwee’ heette. Of je het gelooft of niet, er zijn nog steeds plekken in Den Haag waar ik niet kan komen.
In de eerste plaats was ik totaal onvoorbereid op de verhuizing. Mijn man was er al klaar voor, hij had zelf Nederlands geleerd, wist al heel veel over deze cultuur en hij wist vanaf het begin dat dit het land was waar hij wilde leven en groeien, want ik merk dat hij hier opbloeit, hij is een ander mens. Hij heeft ook geprobeerd om mij voor te bereiden, maar ik omhelsde hem en zei nee, ik wil me niet voor bereiden. Mijn komst naar Nederland was voor mij een grote sprong in het diepe en ik had het gevoel dat ik zou verdrinken. Mijn man probeerde mij zoveel als hij kon te redden, maar ja, zolang je het niet zelf probeert en moeite doet…
Vertel eens wat meer over wat er precies moeilijk voor je was?
Ik geef een voorbeeld van een situatie die mij verschrikkelijk boos maakte wat betreft het onbegrip van de plek en de cultuur waarin je woont. Ik had een afspraak met een vriendin bij het Kinderboekenmuseum in het centrum van Den Haag. Met mijn slechte richtingsgevoel vond ik uiteindelijk de juiste weg, ik kwam uit bij een deur en ging naar binnen bij wat ik dacht dat het Kinderboekenmuseum was, maar later kwam ik erachter dat het de Koninklijke Bibliotheek was. Ik vroeg aan de vrouw bij de balie: ‘Is dit het Kinderboekenmuseum?’ De vrouw antwoordde mij: ‘Nee’. Daarna ging ik naar buiten en kwam via dezelfde weg weer uit bij dezelfde vrouw en vroeg nog een keer: ‘Is hier het Kinderboekenmuseum?’ En weer zei ze: ‘Nee’. Zo boos werd ik toen. Uiteindelijk vond ik mijn vriendin en vertelde haar wat er voorgevallen was en toen zei ze tegen mij: ‘Ja, als jij niet aan haar gevraagd hebt waar het Kinderboekenmuseum is…’ ‘Hoezo zou ik dat vragen, is dat niet duidelijk dan?’ ‘Ja, maar je moet zelf alles duidelijk vertellen.’
Dat was een schok voor mij! Ik stelde me dezelfde situatie in Roemenië voor: de vrouw zou me bij de hand genomen hebben en naar het museum gebracht hebben, wat daar om de hoek was. Er was sprake van een verschil in cultuur wat ik niet kon begrijpen. Er was een onverenigbaarheid die ik niet begreep en waar ik moeilijk aan kon wennen.
Nu kan ik zeggen dat ik me in Roemenië als een vis in het water voel, maar ik zou er niet meer naar teruggaan. En hoewel ik me hier in Nederland ook nog niet helemaal op mijn gemak voel, heb ik een huis wat ik niet meer zou achterlaten.
Wanneer begon je je hier beter te voelen?
Toen ik er klaar voor was om de verandering te accepteren. Ik denk dat het ongeveer vier jaar geduurd heeft en ik ben nog steeds in een doorgaand proces van aanpassing. Als je het aan mijn man zou vragen, zou hij de vragen compleet anders beantwoorden. Hij is heel gelukkig hier. Steeds als we discussies hebben over Nederland, hebben we tegenstelde meningen en dan verlaat hij de kamer. Voor hem is Nederland zijn thuis. Ik heb Nederland uiteindelijk als mijn tweede thuis aangenomen omdat ik zag hoe hij hier in zijn element is.
Maar wanneer zijn de zaken precies veranderd voor jou?
Er waren meer dingen die meespeelden. Ten eerste het feit hoe het met de kinderen gaat. Alles gaat heel eenvoudig, mijn kinderen voelen zich vrij, ze doen wat ze leuk vinden, krijgen goede scholing en ze voelen zich niet opgesloten op school, in de zin dat school een last voor ze zou zijn, het zijn gelukkige kinderen. Dat was de eerste factor, zolang mijn kinderen gelukkig zijn, betekent dat dat het ergens wel goed gaat.
Ten tweede gaat het beter met ons dat ooit tevoren! Te gek! Ik spreek mezelf vaak tegen, maar ik heb een heel goed leven hier. En die positieve toestand heeft niet per se te maken met materiële zaken. Vanaf het moment dat je wakker wordt, naar buiten gaat en op de fiets stapt, glimlachen de mensen naar je… Je kunt het zien als iets oppervlakkigs, maar als je onder de oppervlakte gaat kijken, vind je zeer waardevolle zaken die ik normaal gesproken in Roemenië niet zou hebben gevonden. Enkele verschillen kan ik heel goed opmerken.
Kun je een voorbeeld geven?
Mijn Nederlandse buren hebben mij erg veel geholpen. Over sommige kennissen zou ik hele verhalen kunnen vertellen, over iedere Nederlander die ik tegengekomen ben, die iets aan mijn komst in Nederland heeft toegevoegd en mij iets geleerd heeft door zijn eigen houding ten opzichte van mij. Ik zeg niet dat alle Nederlanders zo zijn, maar misschien heb ik alleen de aardige onder hen ontmoet. Ik besef dat ik misschien een wat te romantisch beeld heb over mijn relatie met Nederlanders, maar dat is de waarheid: Ik heb warme en goede Nederlanders ontmoet, die naar mij toegekomen zijn zonder dat ik naar hen was gekomen of iets had gevraagd. Ze kwamen naar mij toe om me te helpen, zonder er zelf belang bij te hebben. Dat betekende heel veel voor mij. Waarschijnlijk heb ik geluk gehad dat ik zulk soort mensen heb leren kennen.
Wat betekent Lavinia cakes’n buttons voor jou?
Het is een deur die voor mensen open staat en een doorgaande, dagelijkse ervaring met hen. Het is wat anders dan dat je dagelijks naar kantoor gaat en dezelfde collega’s ontmoet, of het er nu tien of vijftig zijn. Elke dag ontmoet ik andere mensen en zie ik andere gezichten. Sinds ik deze ruimte geopend heb, heb ik me enorm verrijkt. Elke dag hoor je andere verhalen, ik weet niet of er nu iets belangrijkers bestaat in mijn leven dan dit, natuurlijk uitgezonderd mijn gezin.
Het is het parapluutje, wat je helpt om te overleven.
Eerst wel, nu niet meer. Dat was het eerst wel, een overlevingsparapluutje, maar dat is voorbij, ik ben er onder vandaan gekomen. Ik zat daar onder verscholen, maar nu is het geen schuilplaats meer. Ik ben de fase voorbij dat het hier voor mij een toevluchtsoord was. Het was een soort genezingsstap, ik zei tegen mezelf: ‘Dit is mijn kans! Als ik zelfs nu niet naar buiten durf te treden in die nieuwe wereld, waarnaartoe ik verhuisd ben, dan zal het nooit lukken’.
En zo ben ik bezig om de taal te leren, ik leer direct van de mensen die langs komen. Sterker nog, ik kan je vertellen dat 25 procent van de mensen die hier komen, weten waar ik vandaan kom en ze zeggen iets in het Roemeens. Het is een soort culturele uitwisseling. Kun je nagaan hoe blij ik ben als ik zie dat ze komen nadat ze hun huiswerk hebben gedaan! Ze komen en zeggen: ‘Weet je, ik weet iets over jouw land en over jouw gebakjes’.
Begrijp ik het goed dat de muur die je om jezelf heen had gebouwd, is begonnen af te brokkelen?
Ja, dat klopt. Die muur is nog niet volledig afgebroken, maar hij brokkelt langzaam maar zeker af.
Wat is er nog van over gebleven?
De laatste drempel die overblijft is toch de taal, ook al is het de eerste horde die genomen zou moeten worden. Ik denk dat de moeilijkste stappen al wel genomen zijn. Zonder twijfel ben ik bezig om de taal te leren. Het zou respectloos zijn als ik dat niet deed, zoals mijn man ook zegt, en hij heeft gelijk. Ik heb dus nog heel even te gaan en daarom zou ik hier niet meer weggaan.
Als je morgen te horen zou krijgen dat je terug moet naar Roemenië, wat zou je dan doen?
Ik zou in paniek raken. Ieder keer als ik Roemenië korter of langer bezoek, ben ik erg blij, maar ook erg verdrietig. Ik voel me goed daar, het is de plek waar ik geboren ben, maar het is ook treurig, want je ziet de verschillen. Denk niet dat ik iets slechts wil zeggen over mijn land. Verre daarvan. Ik wil de wereld niet opdelen in ‘ik met de mijnen’ en ‘en zij met de hunnen’, maar als ik daar ben, zie en voel ik de frustraties van de mensen meer dan ooit. Hier zijn de mensen simpelweg ontspannen. Zelfs die directe manier van hen om dingen bij de naam te noemen, zorgt ervoor dat ze geen masker ophebben. In Roemenië heb je soms het gevoel dat er veel lagen zijn waar je doorheen moet om tot de persoon tegenover je te komen, zelfs als het een bekende is.
Heb je ooit de film The Others gezien, met Nicole Kidman? Kort gezegd klagen een paar mensen in een huis over het feit dat ze last hebben van spoken en ze proberen steeds van ze af te komen. Uiteindelijk bleek het dat ze zelf die spoken waren waar ze over klaagden. Dat gevoel heb ik ook als ik in Roemenië ben, dat ik in een land met vreemden kom. Waarschijnlijk schop ik veel mensen tegen het zere been als ik dit zeg. Ik heb het over de details, over de kleine dingen, de blikken en de gebaren die te maken hebben met een bepaalde mentaliteit.
Wat bevalt je aan de Nederlandse maatschappij, behalve de aspecten die samenhangen met het opvoeden van de kinderen?
Ik herhaal dat ik blij ben dat mijn kinderen gelukkig zijn op school. En die afwezigheid van stress bij het schoolgaan vind ik iets fantastisch.
Mij bevalt het dat het Nederlanders niet uitmaakt wat jij in je tuin of in je huis doet. Ik heb moeders in pyjama op school gezien. Ik was de enige die naar hen keek. ‘Dat meen je niet, die is in haar pyjama!’ ‘Ja en, wat is het probleem?’ Ik vind het erg fijn dat je persoonlijke ruimte hier niet ingeperkt is, je geeft die ruimte zelf vorm en niemand zal daar binnen komen, tenzij dat jij ze zelf toestemming geeft en daarom vraagt.
Wat vind je niet fijn?
Ik vind het niet fijn dat als ik om tien uur ’s avonds bij een Nederlander zou aankloppen, hij waarschijnlijk zou schrikken. In Roemenië kun je altijd zonder afspraak bij een vriendin aankloppen, hier kan dat niet.
Ik zal je een voorbeeld geven. Onze buren zijn Nederlands en zijn ook hele goede vrienden van ons, ik zou ze klassieke Nederlanders noemen. Mijn zoontje vroeg mij op een dag of hij met hun zoontje kon spelen. Ik stuurde mijn vriendin een berichtje: ‘Sebi wil met Rob spelen, wanneer kan hij komen?’ Zij zei: ‘Zeker, leuk dat hij wil komen spelen. Dinsdag over twee weken om tien voor twee’. Serieus? Mijn kind wil nu spelen. Wat is dat voor een berichtje, dinsdag over twee weken, om tien voor twee? Ik kan niet goed overweg met mijn agenda. Dat is een gebrek aan aanpassingsvermogen waar ik het moeilijk mee heb. Ik heb vijf agenda’s en allemaal zijn ze leeg. Ik krijg agenda’s van Nederlanders en Roemenen maar ik gebruik ze geen van allen. Als iemand mij nu iets vraagt, zeg ik uit angst: ‘Ik zal even in mijn agenda kijken’, maar in feite kijk ik in de agenda die ik in mijn hoofd heb. Ik kan niet zeggen dat ik ze voor de gek houd, maar als het goed is kan het me herinneren en anders is het jammer!
Wat betekent succes voor jou?
In de Roemeense maatschappij maak je je automatisch een idee eigen over wat succes betekent, dat in je bloed komt zonder dat je het door hebt. Nu betekent succes iets heel anders voor mij. Voor mij betekent het datgene wat ik nu ben: ik doe wat ik leuk vind, ik geniet van de mensen, ik experimenteer, ik leer nieuwe dingen in een nieuwe cultuur die mij tot nu toe enkel voordelen heeft opgeleverd. Dat is kort gezegd het succes wat ik nu ervaar na jaren waarin ik het moeilijk had en het mij niet lukte om de vreugde te zien die ik gewoon voor mijn neus kon vinden. Je moet alleen datgene omarmen wat er met je gebeurt en leren van de nieuwe werkelijkheid waarin je leeft.
Hoe verhoud je je tot de Roemeense gemeenschap in Nederland?
Ik houd van de Roemeense gemeenschap hier, maar op de een of andere manier zie ik ze niet als groep, maar als individuen. Ook al draag ik veel traditionele kleding die aangepast is aan de nieuwe stadse stijl en symbolen als tekenen van de Roemeense spiritualiteit, ben ik geen fan van het dragen van de vlag op de borst of van de uitroep ‘ik ben Roemeen’ of het idee van ‘kom, laten we met z’n allen gaan zingen’.
Ik bekijk ieder mens afzonderlijk, en niet als nationale groep. Ik maak geen verschil. Ik kan wel zeggen dat ik de Roemenen aan het begin ingespannen zocht en ik kan niet zeggen dat ik nu niet meer naar ze op zoek ben, maar de nationaliteit is nu minder belangrijk voor mij. Ik ga in het algemeen relaties aan met mensen en niet met Roemenen, Nederlanders of Fransen als zodanig. Ik heb inderdaad veel contact met Roemenen en ook daar heb ik geluk gehad, want ik heb leuke Roemenen ontmoet.
Welke tip zou je geven aan een Roemeen die nu naar Nederland zou willen komen?
Wees voorbereid op een mooi en rustig leven. Ga de uitdaging aan om in dit land te wonen, een land waarvan je veel krijgt, maar niet alles wordt je in de schoot geworpen. Kijk naar mijn man, hij is goed voorbereid naar Nederland gekomen. Het is net als dat je iedere dag naar de sportschool zou gaan en als je dan op een dag een sportwedstrijd hebt, haal je de eerste prijs, omdat je jezelf voorbereid hebt. Mijn man kwam met een open houding en ik zie dat hij nu gelukkig is. En ik ben nu ook heel gelukkig en… Nederlanders zijn vriendelijk, ook al zullen ze je niet vertellen waar het Kinderboekenmuseum is zonder dat je ze het heel precies vraagt.
Interview door Claudia Marcu
Vertaling door Daniël Schenkeveld
Portret foto: Cristian Călin – www.cristiancalin.video
