Hoe ben je in Nederland gekomen?
Door een samenloop van omstandigheden, in 1998, dankzij de samenwerking met het Jeuness Musical orkest uit Boekarest. Er werd een muziekwedstrijd georganiseerd in Den Haag tussen verschillende jeugdorkesten. Het was zo georganiseerd dat de jongeren logeerden bij gezinnen die op hun beurt ook kinderen hadden die deel uitmaakten van het Haagse jeugdorkest. Zo ben ik in contact gekomen met Nederland. Waarom heb ik besloten om hier te blijven? Ik had op dat moment meerdere opties om aan een buitenlands conservatorium te studeren, zoals in Duitsland en Zwitserland, maar daar was Duits noodzakelijk, terwijl ik geen Duits sprak. Engeland was ook een optie, maar daar waren de kosten te hoog en Frankrijk was vanaf het begin uitgesloten.
Met Nederland had ik vanaf 1998 al fijn contact met het gezin waarbij ik gelogeerd had. Zo heb ik voor Nederland gekozen, hier was kennis van de Nederlandse taal geen voorwaarde in het eerste schooljaar en bovendien werd het studiegeld van 5000 gulden gedekt door een beurs van Nuffic. Mijn motief was tenslotte om me professioneel te ontwikkelen, om te streven naar bekendheid op artistiek gebied in een gunstige omgeving, om zo mijn kansen op de arbeidsmarkt te vergroten, maar ook om me artistiek te ontwikkelen. Een omgeving die in Roemenië steeds minder toegankelijk werd voor musici: drie uur op het conservatorium werd één uur, het niveau van de school daalde.
Hoe was het begin?
Het was moeilijk, in een samenleving die ik niet zo goed kende, ik keek ook niet op dezelfde manier naar mensen als nu. Ik leek voor hen misschien vaak anders dan dat mijn karakter is omdat ik te graag veel wilde doen, te veel initiatieven wilde nemen voor de cultuur van hier, waarin je eerst een paar bijeenkomsten organiseert, je iets bespreekt bij een bakje koffie en een gebakje en eventueel neem je dan na tien bijeenkomsten een beslissing. Bij mij moet het allemaal wat sneller gaan en daarom was het begin voor mij een zekere schok. In de loop van de tijd heb ik, als ondernemend persoon, mensen aangetrokken met wie ik kan werken, Nederlanders en mensen met andere nationaliteiten, mensen met wie ik al vanaf het tweede studiejaar een groep vormde en muziek maakte.
Langzaamaan begon ik gedurende mijn studie aan het conservatorium steeds meer deel te nemen aan projecten met professionele orkesten, wat mij de kans gaf om te werken met dirigenten en solisten van naam. Voor mijn artistieke ontwikkeling was niet zozeer de school belangrijk, maar veel meer al die uitjes met praktische aspecten van het beroep hebben mij geholpen om mezelf heel snel te ontwikkelen. Omdat in Roemenië de culturele centra ver van elkaar verwijderd zijn en de infrastructuur van het land beroerd is, had ik geen deel willen uitmaken van hetzelfde programma als hier. Vanuit Den Haag kun je gemakkelijk overal in het land komen.
Hoe voel je je in de samenleving waarin je leeft?
Ik voel me geaccepteerd, in de loop van de tijd heb ik daar aan moeten werken, om geaccepteerd te worden zoals ik ben, met mijn wensen en met mijn manier van werken. Wij Roemenen hebben misschien meer tijd nodig om aan de Nederlandse manier van leven te wennen dan in andere Europese landen. De manier waarop de samenleving in elkaar steekt was voor mij in het begin totaal onbekend. Te beginnen bij onze basisregel in Roemenië om een kwartier of zelfs een uur later te komen bij een afspraak, als je hier niet stipt bent heb je al een probleem.
De Nederlandse manier van werken heeft twee kanten: ze lijken direct en open in de samenwerking, maar ze jagen ook naar informatie. Wij voelen ons gevleid dat we door de westerlingen serieus worden genomen en we leggen alles op tafel, waarna we verrast zijn dat ze niet meer met ons communiceren en we vragen ons af waarom. Als je ze ziet, glimlachen ze naar je, maar achter je rug om kan er veel gebeuren. Dat buiten beschouwing latend, als we het hebben over de infrastructuur, kun je je hier op alle niveaus ontwikkelen als je wilt en als je ideeën hebt die je wilt uitwerken. Je krijgt kansen aangeboden waar je echt mee aan de slag kunt.
Wat betekende succes voor jou voordat je uit Roemenië vertrok en wat betekent het nu voor je?
Voordat ik uit Roemenië vertrok, was het mijn droom om erkenning te krijgen in de kunstwereld, om iemand van naam te worden. Een idee wat ook te maken heeft met het schoolsysteem wat we in Roemenië doorlopen, je wordt in een bepaald traject gedrongen, je moet vooral werken aan de artistieke kant. Ze zeggen misschien te vaak tegen je dat je de eerste en de beste moet zijn. Aan de ene kant lijkt het me goed om de concurrentiedrang te stimuleren, aan de andere kant lijkt me dit schoolsysteem voor kinderen nadelig. Er worden erg grote verwachtingen gecreëerd, maar ook grote teleurstellingen. Teleurstellingen die ik ook heb ervaren, maar op een kleinere schaal, omdat ik dit beroep heb behouden en ermee doorgegaan ben. Ik ben door momenten gegaan dat ik mijn situatie moest accepteren, waarin ik moest begrijpen dat ik geen solist van wereldformaat zou worden, dat ik geen grote bekendheid zou worden, zoals dat in Roemenië op school van je verwacht wordt.
Succes bestaat echter niet uit deze dingen, maar in de volharding waarmee je iets opbouwt. Ik verleg de grenzen van mijn succes door de dingen die ik persoonlijk gerealiseerd heb. Doorgaan waarmee ik begonnen ben, behoorlijk moeilijk vandaag de dag als kunstenaar, is voor mij al een prestatie. Bovendien ben ik erg actief en ik creëer voor mezelf mogelijkheden, ik wacht nooit totdat er iets gebeurt, iets wat voor mij de bevrediging oplevert die ik nodig heb om te functioneren, dan ben ik gelukkig, maar ook degenen om mij heen die willen genieten van mijn prestaties, direct of indirect.
Welk project ligt je na aan het hart?
Ik heb meerdere projecten lopen, maar degenen die mij het meest na aan het hart ligt, is de renovatie van een voormalige school in Duitsland, een school die een plek wordt van culturele promotie op alle niveaus. Dat is een project wat me al jaren bezighoudt. En het duurt nog wel twee jaar voordat de school klaar is.
Waarom in Duitsland en niet in Nederland?
Ik zei eerder dat er heel veel mogelijkheden zijn in Nederland, maar ik kon mijn project hier helaas niet financieren. Alle investeringen die ik in Nederland heb geprobeerd te doen, hielden op bij de bank, zelfs als de plannen goed gedefinieerd waren. Maar ik kom uit de culturele sector, wat een groter financieel risico betekent en daarom werd de lening mij niet toegekend.
Om die reden heb ik alle fondsen die ik als eenmansbedrijf heb, in Duitsland geïnvesteerd. Ik ben erin geslaagd om een voormalige school te kopen en te ontwikkelen. Na vijf jaar heeft het al de vorm gekregen van mijn idee van een cultureel centrum in dat dorp in de Vulkaan-Eifel in Duitsland.
In het begin waren de mensen terughoudend over de komst van een Roemeen in een Duits dorp, maar nadat ze zagen wat het idee eigenlijk was, dat het geen Bed and Breakfast zou worden (zoals tegenwoordig gebeurt), maar een duidelijk gedefinieerd project met culturele doeleinden, realiseerden de mensen zich wat voor potentieel het had voor de ontwikkeling van hun regio. De dorpelingen wilden op een bepaald moment de school afbreken, omdat het een risicofactor was aangezien het meer dan twintig jaar niet in gebruik was geweest. Vier jaar na het begin van de renovatie, toen de buitenkant klaar was, heb ik het honderdjarig bestaan van het gebouw aandacht gegeven met een concert in de dorpskerk, waarvoor alle dorpelingen waren uitgenodigd. Gratis.
Voor hen was het iets totaal ongewoons. Toen hebben we ons project uitgebreider toegelicht. Tot op dat moment wisten slechts een paar mensen wat er precies gebeurde: de burgemeester, de voormalige dorpsonderwijzer en de mensen van de kerk. Ik heb geprobeerd om een traditie te vormen in het dorp: om met Pasen en Kerst een concert in het dorp plaats te laten vinden. Voor het afgelopen Paasconcert van dit jaar (2017) heb ik samengewerkt met musici uit de regio, ik heb een ad-hoc kwartet gecreëerd met Roemeense en Nederlandse collega’s. Ik heb met nadruk de lokale en regionale media gezocht. Het hoogtepunt van het concert was de opname van een uitzending van de SWR, die een flinke regio beslaat. In 1998 kwam de SWR in het dorp en had een reportage gemaakt in de straat waar de kerk staat. In oktober 2017 kwam er opnieuw een team en maakte een reportage over de ontwikkeling van het dorp. Terwijl het aan het begin een paar echt lokale activiteiten waren, is de straat nu cultureel enorm ontwikkeld. Naast het project is er nog een bedrijf dat zich bezighoudt met een soort pixel-painting op mondiaal niveau, ook zijn er andere kleine culturele bedrijven. En zo is het dorp een klein cultureel centrum geworden voor die regio. Er zijn mensen uit Bonn, Keulen, Trier en Koblenz die komen en in mijn project geïnteresseerd zijn.
Hoe verhoud je je tot de Roemeense gemeenschap in Nederland?
Ik beschouw het nog steeds als een wat vreemde bubbel. In de loop van de tijd zijn er heel veel mensen uit Roemenië gekomen, uit alle sociale lagen, je kunt ze niet allemaal tegelijkertijd ontmoeten en dat is ook niet nodig. Door de jaren heen heb ik verschillende Roemenen leren kennen en ik heb sommige vriendschappen vastgehouden, maar ik merk dat er nog immer een terughoudendheid is om als Roemenen onderling met elkaar contact te zoeken. Sinds kort is het wat in beweging gekomen, er worden initiatieven genomen en aan sommige doe ik ook mee met de wens om een soort basiskennis te hebben van de cultuurmensen in Nederland, niet per se om samen te werken, maar alleen om elkaar te leren kennen, om voor elkaar de deur te openen om te kijken welke affiniteiten er zijn om gezamenlijk niet alleen de Roemeense cultuur te promoten, maar ook cultuur in het algemeen. We zijn Roemenen, maar laten we niet vergeten dat we Roemenen zijn in een ander land. We proberen onszelf steeds te promoten, terwijl we vergeten dat we een soort kruisbestuiving zijn tussen wat wij hier hebben en wat de anderen hier hebben. Het is gezonder om deze bruggen te vinden tussen culturen en mensen.
Er zijn Roemenen in Nederland, er bestaat ook een Roemeense gemeenschap, maar het is nog in een beginstadium van haar ontwikkeling. Er is nog veel werk te doen totdat het een werkelijke gemeenschap wordt. Er is een groot gebrek aan communicatie, heel veel ambities zijn op een onnatuurlijke manier gefocust op persoonlijke belangen, die ik erg vaak zie bij Roemenen in Nederland. Uiteindelijk zijn we allemaal Roemenen, waar we ook vandaan komen. Als een enkele mier de rots in beweging zou willen brengen, gebeurt er niks. Maar als de hele mierenhoop aan het werk gaat, dan komen we ergens. Persoonlijk belangen moeten aan de kant gezet worden.
Welke tip zou je hebben voor een Roemeen die nu naar Nederland zou willen komen?
Om eerst goed op een rij te zetten welke zaken en voordelen hij in Roemenië heeft, voordat hij denkt aan de voordelen die hij in Nederland zou kunnen hebben. Wat laat hij achter in Roemenië en waarom.
Interview door Claudia Marcu
Vertaling door Daniël Schenkeveld
Portret foto: Cristian Călin – www.cristiancalin.video
